Ấn tượng làng đá mỹ nghệ Non Nước

Trong dịp Festival làng nghề truyền thống Việt 2009, được tổ chức ở Thành phố Đà Nẵng vừa qua, sản phẩm của Làng đá mỹ nghệ Non Nước - Đà Nẵng đã để lại ấn tượng đặc biệt đối với du khách gần xa bỡi sự tinh xảo đặc sắc trong nghệ thuật chạm khắc trên đá.

Từ những vật trang sức tinh tế nhỏ nhắn như nhẫn, vòng tay, chuổi hạt...đến những bức tượng Phật, danh nhân, sư tử, đại bàng... to lớn lừng lững nặng vài tấn, đều được chế tác hết sức tỷ mỹ sống động như thổi hồn vào đá vậy. Để hiểu rõ  hơn về nguồn gốc của những sản phẩm mỹ nghệ bằng đá đặc sắc này, các bạn đồng nghiệp ở Đà Nẵng đã đưa chúng tôi về Phường Hoà Hải, Quận Ngũ Hành Sơn, nơi có làng đá mỹ nghệ Non Nước. Hai bên đường Huyền Trân Công Chúa và đường Lê Văn Hiến thuộc làng đá Non Nước sản phẩm bằng đá được trưng bày san sát như một siêu thị đa dạng với đủ kiểu dáng, kích cỡ khác nhau, chúng tôi như lạc vào “thế giới của những linh hồn đá”.

Hiện tại  làng đá Mỹ nghệ Non Nước có hơn 350 hộ sản xuất kinh doanh chế tác sản phẩm đá Mỹ nghệ với hơn 3.000 lao động. Doanh thu từ nghề đá mỹ nghệ hàng năm đạt từ 100 - 120 tỷ đồng, quả là con số ngoài sức tưởng tượng của nhiều làng nghề truyền thống hiện nay. Nằm ngay trong lòng danh thắng Ngũ Hành Sơn(Làng đá Non Nước nằm quanh chân ngọn Thuỷ Sơn), nên từ lâu làng đá mỹ nghệ Non Nước đã trở thành một điểm tham quan, mua sắm lưu niệm hấp dẫn của du khách mỗi khi đến Đà Nẵng. Nhờ vậy sản phẩm đá mỹ nghệ Non Nước đã theo chân du khách có mặt trên khắp thế giới. 

Theo các nghệ  nhân cao tuổi ở Làng đá Non Nước, nghề chế  tác đá mỹ nghệ Non Nước có từ hơn 200 năm nay. Làng được hình thành vào cuối thế kỷ XVIII, do nghệ nhân người Thanh Hóa  tên là Huỳnh Bá Quát khai phá, sang thế kỷ 19 thì cả làng đều sinh sống bằng nghề chế tác đá. Ngày nay tại phường Hoà Hải vẫn còn nhà thờ “Thạch Nghệ Tổ sư” và ngày mùng 6 tháng giêng âm lịch hàng năm là ngày giổ tổ của nghề đá mỹ nghệ Non Nước. Có thể nói làng đá mỹ nghệ Non Nước hình thành và phát triển nhờ tận dụng và kết hợp được các yếu tố nguyên liệu, nhân lực và thị trường để sản xuất kinh doanh làm nên thương hiệu đá mỹ nghệ đặc sắc như hiện nay.

Từ nguồn nguyên liệu dồi dào là đá cẩm thạch có một không hai ở Ngũ Hành Sơn, những người thợ đá Non Nước ban đầu cũng chỉ sản xuất những mặt hàng phục vụ nhu cầu đời sống hàng ngày như, chày, cối đá, bia mộ...Nhưng càng về sau nghề càng phát triển, kỷ nghệ chế tác càng điêu luyện tinh xảo hơn mới phát triển sang chế tác mỹ nghệ, điêu khắc, tạc tượng...đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Sản phẩm của làng đá Non Nước hiện nay hết sức đa dạng phong phú về đề tài, chủng loại kích cỡ, từ những vật dụng hàng ngày như chày, cối, cốc, chén, ấm trà bằng đá...đến những tượng nhân sư, thần Vệ Nữ, danh nhân đất Việt, danh nhân thế giới, Phật Di Lặc, Phật bà Quan Âm, Sư tử, Hổ, Báo, Đại bàng...Có tượng chỉ bằng ngón tay, có tượng to bằng người thật hết sức tinh xảo sinh động. Sản phẩm của làng đá mỹ nghệ Non Nước không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước, mà còn xâm nhập vào nhiều thị trường lớn như Mỹ, Úc, Nhật Bản, Châu Âu...nên chất lượng, mẫu mã, độ tinh xảo ngày càng được nâng cao hơn rất nhiều. Các cơ sở sản xuất ở Non Nước không chỉ tổ chức dạy nghề đào tạo thợ tại chổ, mà còn đầu tư cho con em vào học ở các trường đại học như điêu khắc, Mỹ thuật công nghiệp...mời các hoạ sỹ có tên tuổi thiết kế mẫu mã, kiểu dáng đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng.

Các cấp ngành chức năng của Thành phố Đà Nẵng cũng đã tích cực hỗ  trợ rất nhiều cho làng nghề truyền thống đặc sắc này như, qui hoạch khu vực sản xuấ, khai thác nguyên liệu, kinh doanh, mua sắm, tham quan du lịch, khắc phục ô nhiễm môi trường, xúc tiến thương mại cho sản phẩm của làng nghề...Đặc biệt Năm 2006, Hội làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước, được thành lập theo quyết định số 458/QĐ-UBND của UBND TP Đà Nẵng góp phần rất lớn trong việc hợp tác liên kết sản xuất, quảng bá sản phẩm ra thị trường., Tổ chức thi thiết kế Logo, hoàn tất thủ tực đăng ký thương hiệu cho sản phẩm làng đá mỹ nghệ Non Nước.

Nhờ những chính sách hỗ trợ tích cực này, cùng với nội lực vươn lên thích ứng nhanh với cơ chế thị trường, làng đá mỹ nghệ Non Nước không chỉ trở thành một làng nghề tỷ phú với hiệu quả sản xuất kinh doanh cao, mà còn là một làng nghề truyền thống - làng nghề du lịch đặc sắc nhất của Miền Trung hiện nay. Chẳng thế, mà những người thợ đá Non Nước đã không ngoa khi tự hào rằng: Đến Đà Nẵng mà chưa đặt chân đến làng đá mỹ nghệ Non Nước coi như chưa đến Đà Nẵng.